SPÓŁGŁOSKA MIĘKKA

/SPÓŁGŁOSKA PALATALNA, SPÓŁGŁOSKA ŚRODKOWOJĘZYKOWA/

Spółgłoska, w trakcie artykulacji której dochodzi do szczeliny lub zwarcia między środkowym grzbietem języka i podniebieniem twardym (jest to jej główne miejsce artykulacji). Większość głosek miękkich realizowana jest z udziałem przedniej części podniebienia (spółgłoski prepalatalne: [ś], [ź], [ć], [d], [ń], [i]), niektóre z udziałem tylnej części (spółgłoski postpalatalne [k’], [g’], w niektórych ujęciach także [x’] i [χ’]).

Miękkość w polszczyźnie ma wartość fonologiczną (por. opozycję spółgłoska miękka : spółgłoska twarda – [cało] : [ciało], [sat] : [śat], [zew] : [źew]), jednak rangę fonemów w języku polskim mają jedynie spółgłoski palatalne. Spółgłoski spalatalizowane (zmiękczone) są jej już pozbawione – w ich przypadku zachowane jest inne główne miejsce artykulacji niż podniebienie twarde, a miękkość jest jedynie dodatkową cechą artykulacyjną (np. [c’is], [p’ivo], [s’inus], [v’ina]).

Literatura:

L. Dukiewicz, I. Sawicka: Fonetyka i fonologia, Kraków 1995.

Encyklopedia języka polskiego, red. S. Urbańczyk, Wrocław 1991.

B. Klebanowska: Interpretacja fonologiczna zjawisk fonetycznych w języku polskim, Warszawa 2007.

D. Ostaszewska, J. Tambor: Fonetyka i fonologia języka polskiego, Warszawa 2008.

M. Wiśniewski: Zarys fonetyki i fonologii współczesnego języka polskiego, Toruń 2007.